Hindistan'la gerilim yaşayan Pakistan ile Türkiye'nin ticari ilişkileri

Hindistan'ın 22 Nisan’da Cammu Keşmir'in Pahalgam bölgesinde 26 kişinin öldüğü terör saldırısından sorumlu tuttuğu Pakistan'ı 7 Mayıs'ta bombalamasıyla iki ülke arasındaki gerilim tırmandı. Hindistan'ın "Sindoor operasyonu" adını verdiği saldırılarda en az 26 kişinin hayatını kaybettiği açıkladı.

Türkiye Dışişleri Bakanlığı, "Hindistan tarafından düzenlenen saldırı topyekun bir savaş riskini ortaya çıkarmıştır. Bu tür kışkırtıcı adımları ve siviller ile sivil altyapıyı hedef alan saldırıları kınıyoruz" açıklamasını yaparken Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan da Pakistan Başbakanı Şahbaz Şerif ile telefonda görüştü. Görüşmede Erdoğan'ın Türkiye'nin Pakistan ile dayanışmasını vurguladığı aktarıldı. Şerif de X hesabından yaptığı açıklamada, "Pakistan, Türkiye'nin Güney Asya'da gerilimin azaltılması ve barışın korunması yönündeki çabalarına minnettardır" ifadelerini kullandı. İktidara yakın basın "din kardeşliği" üzerinden Pakistan'a destek manşetleri atarken Türkiye ile Pakistan'ın ticari ilişkileri de gündeme geldi.

Türkiye'nin silah ihracatının yüzde 10'u Pakistan'a

Pakistan ile Türkiye arasındaki ilişkiler birçok açıdan ileri düzeyde. Türkiye, Keşmir sorununda Pakistan'ı destekliyor; Pakistan da benzer şekilde Kıbrıs konusunda Türkiye'ye en çok destek veren ülkeler arasında yer alıyor.

Hint basınında son günlerde çıkan haberlerde, Türkiye'den Pakistan'a silah gönderildiğine ilişkin iddialar yer aldı. İletişim Başkanlığı ise 28 Nisan'da yaptığı açıklamada bu iddiaları yalanladı ve sadece bir askeri uçağın yakıt ikmali nedeniyle Pakistan'a indiğini kaydetti. Ancak iki ülke arasındaki ilişkilerinin en görünür olduğu alanlardan biri savunma sanayisi.

Stockholm Uluslararası Barış Araştırmaları Enstitüsü (SIPRI) verilerine göre 2020-24 arasında Türkiye'nin silah ihracatının yüzde 10'u Pakistan'a gerçekleşti.

Temmuz 2018'de Türkiye için "tek kalemde en fazla değere sahip savunma sanayi anlaşması" olan MİLGEM (Milli Gemi) korvet anlaşması Pakistan ile imzalandı. 1 milyar dolarlık anlaşma kapsamında Pakistan'a dört adet savaş gemisi satılacağı duyuruldu. Hemen ardından da 1,5 milyar dolar değerinde 30 adet T129 ATAK helikopterinin Pakistan'a ihraç edilmesi için anlaşma sağlandı.

SIPRI'nin bir diğer raporuna göre de Türkiye, 2019'da Pakistan'a 245 milyon dolarlık askeri malzeme ve silah ihracatı gerçekleştirdi. Pakistan, yüzde 12'lik payı ile Türkiye'nin en çok silah ihraç ettiği üçüncü ülke oldu.

2016 yılında alınan bir ihaleyle Pakistan denizaltılarının modernizasyonunu da Türkiye yaptı. Türk Savunma Teknolojileri Mühendislik AŞ ile yapılan anlaşma kapsamında denizaltılardaki Fransız yazılımı HAVELSAN'ın ürettiği yazılımla değiştirildi. HAVELSAN'ın bu ürünlerini kullanan ilk yabancı ülke Pakistan oldu.

Ayrıca SIPRI'nin silah transferi veritabanına göre; Pakistan, Türkiye'den 2006 yılında 2 adet MRTP-33 FAC saldırı botu (2008'de teslim edildi), 2007 ve 2009 yılında toplam 72 adet Panter 155mm obüs (2009 ve 2013'te teslim edildi), 2013 yılında 1 adet Moawin ikmal tankeri (2018'de teslim edildi), 2015 yılında 34 adet T-37B eğitim uçağı (aynı yıl teslim edildi), 2016 ve 2017'de toplam 24 adet ASELPOD elektro-optik sistem (2017 ve 2018'de teslim edildi), 2021 yılında 9 adet Bayraktar TB-2 SİHA ve 2022 yılında da Akıncı SİHA satın aldı.

Ticaret hacminde hedef 5 milyar

İki ülke arasında son yıllarda artan ekonomik iş birliği, ticaret rakamlarına da yansıyor. Bakanlık verilerine göre Pakistan ile ticaret dengesi Türkiye lehine.

2019 yılında 865,4 milyon dolar olan ikili ticaret hacmi, 2022’de 1,25 milyar dolara çıktı. 2022 yılında Türkiye'nin Pakistan’a ihracatı 818,7 milyon dolar olurken ithalatı 432,3 milyon dolarla sınırlı kaldı. 2021 yılında 458,2 milyon dolarlık fazla veren Türkiye, 2024’ün ilk yarısında da 377,1 milyon dolar fazla verdi.

Türkiye'nin Pakistan’a başlıca ihracat kalemleri arasında pamuk ipliği, güç üretim makineleri, motorlar, makineler, kumaşlar, tahıl ve silah sanayisi ürünleri yer alıyor. Öte yandan Türkiye, Pakistan'dan tekstil ürünleri, pamuk mensucat, pamuk ipliği, giyim eşyası, çeşitli metaller ve tıbbi aletler ithal ediyor.

Şubat 2025'te Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın Pakistan ziyaretinde Ticaret Bakanı Ömer Bolat ile Pakistan Ticaret Bakanı Jam Kamal Khan arasında mal ticareti anlaşmasının kapsamının genişletilmesi, eximbanklar arasında iş birliği gibi konularda mutabakat anlaşmaları imzalandı. Bolat, "İkili ticaret hacmimizi 5 milyar dolar seviyesine çıkarma kararlılığımızı vurguladık" dedi.

Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK) Türkiye-Pakistan İş Konseyi Başkanı Atilla Demir Yerlikaya'ya göre 1 milyar doları aşan doğrudan yabancı yatırımla Türkiye, Pakistan'daki en büyük yabancı yatırımcılardan biri konumunda.

Pakistan'da altyapı, madencilik, enerji (güneş ve rüzgar enerjisi gibi) ve tarım gibi sektörlerde ticaretin artırılması hedefleniyor. Bakır, altın ve krom gibi değerli maden yataklarına sahip olan ve nüfusunun yüzde 55'i 19 yaşın altındaki gençlerden oluşan Pakistan, hem ucuz işgücü açısından da hem de madenleriyle Türkiye'deki patronların iştahını kabartıyor.

Ülkenin çöpünü dahi Albayrak topluyor

Albayrak Grubu, Pakistan'daki yılldardır atık yönetimi, ulaşım ve inşaat sektörlerinde faaliyet gösteriyor. Ülkede Lahor Ulaşım Şirketi ile iş birliği içinde metrobüs ulaşımının hakimi durumunda. 2011 yılında imzalanan anlaşmayla Lahor'da çöp toplamaya başladı, 2014 yılından itibaren de faaliyetlerini turistik Murree ve Ravalpindi'ye genişletti. Ticari, konut, devlet kurumları ve kamu kuruluşları tarafından üretilen çöpleri toplamanın yanı sıra taşıma ve mekanik yıkamayla da ilgileniyorlar. Halka açık yerlerin elle ve vakumlu araçlarla süpürülmesi de Albayrak tarafından yapılıyor. (Dış Haberler)